Zapraszamy do nadsyłania propozycji artykułów

W roku 2021 mija setna rocznica urodzin Profesora Stefana Morawskiego (Kraków 20.10.1921 – 02.12.2004 Warszawa). Czy propozycja Stefana Morawskiego dotycząca kryzysu kultury i jego typologizacja jest nadal aktualna? Czy diagnozy dotyczące współczesnej mu kultury, którą określał mianem postmodernistycznej możemy uznać za trafne? Czy „prywatną wojnę z postmodernizmem”, którą toczył daje się dzisiaj uzasadnić i obronić, czy należy ją uznać za bezzasadną? Czy zaproponowana przez Morawskiego typologizacja sztuki awangardowej i neoawangardowej wraz z właściwymi im cechami dystynktywnymi wytrzymuje próbę czasu? Czy metoda relacjonizmu kulturowo – historycznego jest nadal atrakcyjna w naukach humanistycznych?

Głównym obszarem zainteresowania Morawskiego była filozofia sztuki, w której dominowała filozofia. Warto uzupełnić tę diagnozę o stwierdzenie, że w tej filozofii chodziło w istocie o filozofię kultury. Wspólnym elementem tak dla estetyki, filozofii sztuki i filozofii kultury był aspekt aksjologiczny, którego rdzeniem były wartości humanistyczne. Całość dorobku naukowego można podzielić na dwa typy prac. Pierwsza dotyczyła historii idei artystycznych i estetycznych na tle historii idei filozoficznych od XVII wieku po czasy nam współczesne. Druga dotyczyła dociekań teoretycznych w odniesieniu do sztuki, estetyki, filozofii i szeroko rozumianej kultury. Tej pierwszej towarzyszyła refleksja metahistoryczna o charakterze teoretycznym z głęboką samoświadomością metodologiczną i filozoficzną w jaki sposób jest przedstawiany przedmiot dociekań. Tej drugiej towarzyszyła typologia zastanych koncepcji, z którymi Morawski wchodził w kontakt polemiczny, częściowo aprobatywny, którego celem było wykrystalizowanie własnych rozwiązań teoretycznych.

Morawski systematycznie uczestniczył w międzynarodowym życiu naukowym od 1960 roku. Brał udział w Międzynarodowych Kongresach Estetyki i wielu innych konferencjach zagranicznych i krajowych. Uczelnie Europejskie a także z USA zapraszały go systematycznie do prowadzenia wykładów i uczestnictwa w badaniach. Ma na swoim koncie tak książki, jak i wiele artykułów w obcych językach, w tym w językach kongresowych. W 1992 roku na XII. Międzynarodowym Kongresie w Madrycie Maria Gołaszewska tak przedstawiła przyjęcie zaprezentowanego tam przez Morawskiego referatu: „Senior estetyki polskiej, prof. Stefan Morawski, został zaproszony do wygłoszenia referatu na sesji plenarnej; spotkał się on z gorącym przyjęciem – owacja na stojąco z długo niemilknącymi oklaskami”.

Rolę jaką odgrywał Stefan Morawski w nauce, w tym w nauce polskiej, trudno przecenić. Po pierwsze współredagował z prof. W. Tatarkiewiczem periodyk „Estetyka”, a od piątego tomu „Studiów Estetycznych” Morawski był redaktorem naczelnym tego czasopisma. Pismo to grupowało najwybitniejszych polskich naukowców zajmujących się tą problematyką. Dzięki prowadzonemu przez Morawskiego od 1961 do 1968 roku ogólnopolskiemu konwersatorium estetycznego dla doktorantów i doktorów przy Instytucie Filozofii i Socjologii PAN w polskim środowisku pojawili się młodzi wybitni badacze. Po wydarzeniach marcowych odebrano mu prawo nauczania, ale szczęśliwie znalazł zatrudnienie w Instytucie Sztuki PAN. Morawski pod koniec lat siedemdziesiątych założył tam „Polish Art Studies” (1979-1991). Czasopismo wydawane w języku angielskim propagowało polskie osiągnięcia w tej dziedzinie, z drugiej zaś strony publikowało teksty kluczowych zachodnich autorów.

Profesor był badaczem, którego myśl wpłynęła na obecny kształt polskiej filozofii kultury,

filozofii sztuki i estetyki. Pokolenia polskich badaczy sięgało i polemizowało z rozstrzygnięciami Morawskiego dotyczącymi końca sztuki, antyestetyki, kryzysu kultury i z rozstrzygnięciami w obszarze postmodernizmu. Morawski uprawiał te obszary z pełną świadomością braku możliwości dokonania ostatecznych ustaleń. Diagnozy i konkluzje rozpięte pomiędzy logosem a mythosem niosły w sobie napięcia wywołane przez konflikt tych dwóch sfer. Daje to podstawę do określenia rozstrzygnięć Profesora dotyczących kryzysu kultury, postmoderny i postmodernizmu, filozofii sztuki, estetyki i sztuki współczesnej jako nieostatecznych (in statu nascendi). Wydaje się, że dzięki temu nie straciły one na aktualności, a ponadto zachęcają do tego by wchodzić z nimi w polemiczny spór, sprawdzać siłę przytoczonych tam argumentów.

Zapraszamy do podjęcia odważnej, polemicznej refleksji diagnozującej problemy, które podejmował w swych pracach Profesor. Zależy nam na krytycznym namyśle, wskazującym alternatywne rozwiązania, na namyśle teoretycznym i na poszukiwaniach opartych o historię i o współczesność. Zachęcamy do odważnych autorskich propozycji i polemik w następujących obszarach, w nawiązaniu do stanowiska Stefana Morawskiego:

Na teksty czekamy do 30.04.2021 pod adresem przeglad.kulturoznawczy@uj.edu.pl. Więcej informacji dla autorów_ek: https://www.ejournals.eu/Przeglad-Kulturoznawczy/menu/149/

Morawski, S. (1961) Studia z historii myśli estetycznej XVIII i XIX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Morawski, S. (1966) Absolut i forma. Studium o egzystencjalistycznej estetyce André Malraux. Kraków: Wydawnictwo Literackie. Morawski, S. (1973) O przedmiocie i metodzie estetyki. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza. Morawski, S. (1974) Inquiries into the Fundamentals of Aesthetics. London: M.I.T. Press. Morawski, S. (1985) Na zakręcie od sztuki do po-sztuki. Kraków: Wydawnictwo Literackie. Morawski, S. (1992) Główne nurty estetyki XX wieku. Wrocław: Wydawnictwo Wiedza o Kulturze. Morawski, S. (1999) Niewdzięczne rysowanie mapy… O postmodernie(izmie) i kryzysie kultury. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika