Niepewność 2025. O trudnościach w przewidywaniu społecznej przyszłości i przeszłości. Relacja z wykładu prof. Andrzeja Rycharda

30 stycznia na Wydziale Nauk Społecznych odbył się wykład Prof. Andrzeja Rycharda pt. Niepewność 2025. O trudnościach w przewidywaniu społecznej przyszłości i przeszłości. Licznie zgromadzone w audytorium osoby przywitał Dziekan WNS UG Prof. Michał Harciarek, który przybliżył także sylwetkę prowadzącego wykład. Wskazał także na istotne znaczenie nauk społecznych w przewidywaniu przyszłości i potencjalnej redukcji poczucia lęku. Zarysował pomysł wydania książki pod redakcją Prof. Andrzeja Rycharda, w której miałyby się znaleźć artykuły z całego szeregu dyscyplin związane właśnie z tematyką wykładu.

Prof. Andrzej Rychard rozpoczynając swoje wystąpienie wskazał na swój osobisty sentyment do Gdańska, gdzie się urodził i mieszkał przez pierwszych 11 lat życia. Nakreślił również problem wzrostu niepewności związany z wydarzeniami politycznymi oraz pandemią COViD. Wydaje się to przeciwieństwem pewności z jaką podchodzono do kierunku rozwoju świata na początku lat 90. tj. po upadku bloku komunistycznego. Wskazał także na rozbieżności związane z oceną przeszłości, choćby w kontekście przedstawicieli polityków i zwolenników poszczególnych ugrupowań politycznych.

Swoje rozważania Prof. Rychard poświęcił w dużej mierze demokracji i autorytaryzmowi a także temu jak istotne jest poczucie sprawczości we wszystkich systemach politycznych. Odniósł się także do aktualnych wydarzeń politycznych, w tym trwającej kampanii prezydenckiej w Polsce.

Profesor poruszył również kwestię politycznych konsekwencji niepewności, podkreślając, że autorytarne systemy starają się redukować niepewność poprzez kontrolę celów, podczas gdy demokracje koncentrują się na procedurach. W tym kontekście zwrócił uwagę na polską specyfikę – obywatele często oczekują skuteczności i sprawczości władzy bardziej niż przestrzegania procedur demokratycznych.

W dalszej części wykładu prof. Rychard nawiązał do książki Exit, Voice, and Loyalty

Alberta O. Hirschmana, wskazując, że w odpowiedzi na niepewność ludzie wybierają protest (voice), adaptację (loyalty) lub wycofanie się z systemu (exit). W tym kontekście profesor podkreślił, że problemem współczesnych demokracji jest rosnąca strategia „exit”, przejawiająca się w bierności wyborczej i wycofywaniu się obywateli z życia publicznego.

Podsumowując, prof. Rychard zaznaczył, że świat społeczny jest areną ścierania się długofalowych procesów i nagłych, nieoczekiwanych wydarzeń. Sugerował, że kluczowym wyzwaniem dla nauk społecznych jest nie tylko analiza niepewności, ale również refleksja nad tym, jak różne grupy społeczne ją postrzegają i jakie strategie wobec niej przyjmują.

Po wykładzie odbyła się sesja pytań i dyskusja a także spotkanie związane z planowanym projektem badawczym i publikacją.

Nagranie z wykładu można znaleźć na platformie YouTube na kanale Centrum Aktywności Studenckiej i Doktoranckiej pod adresem https://www.youtube.com/watch?v=-W024bEnecE